Culturele erfenissen en bezienswaardigheden

Usquert is gelegen in een wijds panorama van historische elementen die het zeker waard zijn te bezoeken. U kunt de omgeving per fiets verkennen over rustige fietspaden.

Statige boerenbehuizingen en villa's vormen een historisch contrast met kleine, diep in de kraag weggedoken voormalige arbeiderswoningen die ook nu nog volop te vinden zijn vlak bij de boerderijen en in de oude kern van het dorp. Vooral ook langs de Wadwerderweg is dit contrast nog zichtbaar gebleven.Lees meer

Maar vergis u niet: geen enkele bewoner van de voormalige arbeiderswoningen werkt nog bij de boer. Tegenwoordig zijn deze vrijstaande woningen op een voor hedendaagse begrippen grote kavel erg in trek. Veel van deze woningen ondergaan dan ook een aanzienlijke uitbreiding of face-lift.
In samenspel met de grote herenboerderijen vormt het geheel een gebied met bijzondere stedenbouwkundige waarde, omdat het de oude sociale verhoudingen goed weergeeft. Om het historische contrast voor het nageslacht te behouden is de hele Wadwerderweg tot beschermd dorpsgezicht verheven. Hierdoor zijn helaas de verbouwmogelijkheden voor met name de arbeiderswoningen sterk ingeperkt.

De gemeente Usquert was in het midden van de 20e eeuw per hoofd van de bevolking één van de rijkste gemeenten van Nederland, hoewel de rijkdom slechts was weggelegd voor enkelen.
Omdat het gemeentebestuur een waardig gebouw wilde van waaruit de gemeente zou worden bestuurd gaf het de beroemde architect Berlage (van de Beurs van Berlage in Amsterdam) opdracht om een gemeentehuis te ontwerpen, het zogenoemde Berlagehuis.Lees meer

Het is het enige gemeentehuis dat Berlage heeft ontworpen. Berlage liet het gemeentehuis in 1929 bouwen maar toen hij het zag temidden van grote villa's vond hij het toch wat schril afsteken, tekende er een toren bij en liet deze ook bouwen. Omdat de toren niet was besteld, wilde het gemeentebestuur deze uitbreiding niet voor haar rekening nemen. Berlage heeft deze kosten uit eigen zak betaald.
Na de gemeentelijke herindeling verloor het gemeentehuis haar functie. Het Berlagehuis is tot architectonisch monument verklaard vanwege "het belang van de eenheid van exterieur, interieur en onderdelen tezamen". Alle deurknoppen, lichtknopjes, betimmeringen etc. zijn door Berlage ontworpen en zijn nog authentiek aanwezig. Het Berlagehuis is thans eigendom van de Vereniging Hendrik de Keyser te Amsterdam. Het gebouw heeft een openbare functie behouden en is op afspraak te bezichtigen.

In de monumentale Boerderij Kloosterwijtwerd, die ligt op het voormalige kloosterterrein, zijn nog overblijfselen uit het oude klooster Wijtwerd aanwezig: een schouw uit 1461 en de Veronica statie, voorstellende de onder het kruis bezwijkende Jezus en de knielende Veronica met het doek waarmee ze zijn gelaat heeft afgeveegd en waarop het gelaat van Jezus nu zichtbaar is. De boerderij is niet van binnen te bezichtigen.

De historische Boerderij Kruijsstee is de enige hoeve in de provincie Groningen met de woonkamer in Oud-Groninger stijl. De authentieke voorkamer bevat nog oud-groninger smalle vensters, een vroeg 17e eeuwse schoorsteen met gebeeldhouwde wangen en een fries, en oude bedsteden. De boerderij is niet van binnen te bezichtigen.

Tegenover het NS station staat nog het voormalige koffiehuis annex bruine kroeg Hotel "de Landbouw".Lees meer

Als woonkamer fungeert de nog in authentieke staat verkerende voormalige gelagkamer met blinkende koperen bierpomp. Het geheel is een plaatje, dat duidelijk door de eigenaren wordt gekoesterd. Hotel de Landbouw is incidenteel van binnen te bezichtigen.

De N-H Kerk van Usquert is één der oudsten in de Provincie Groningen en bevat nog muurwerk van tufsteen uit de 12e eeuw. De kerk is volledig gerestaureerd.

Ter afsluiting van de werkzaamheden aan de haven en de verbetering van de woonomgeving Havenstraat - Provincialeweg werd op 9 september 1987 op het havenhoofd een kunstwerkje onthuld.Lees meer

Het kunstwerkje heeft de naam "De Waterlander" gekregen. Het was een gezamenlijk project van de kunstenaars Jef Depassé en Onco Tattje. Depassé vervaardigde een marmeren object, dat twee figuren voorstelt. Tattje ontwierp een ronde houten bank, met verfraaiingen van muurpartij en bestrating. De realisering werd ondermeer mogelijk gemaakt door een schenking van de Rabobank Noord-Groningen i.v.m. het 75-jarig jubileum van de bank.

De Pel- en korenmolen Eva is gebouwd in 1891 en is te bezichtigen op zaterdagen; dan wordt er ook koffie geschonken.

In Noordpolderzijl staat het historische pand "Het Zielhoes". Het is in 1989 in oude stijl gerenoveerd en herbergt een gezellige bruine kroeg.Lees meer

De oude sluis uit 1811 is inmiddels dichtgemetseld, nadat de dijk in 1986 op Deltahoogte is gebracht. Een schitterend kunstwerk van steenmozaïek rondom de oude sluis herinnert daaraan.
Bij Noordpolderzijl is altijd wel wat te doen: in de zomer kunt u vanuit Noordpolderzijl het Wad op varen met een rondvaartboot (op tijd aanmelden!) en er vertrekken wadlooptochten. U kunt natuurlijk ook, evenals veel inwoners uit de regio, gewoon vanaf de dijk genieten van een magnifiek uitzicht over de kwelders; bij helder weer ziet u de waddeneilanden Schiermonnikoog, Rottumeroog, Rottumerplaat en Borkum (D) liggen.

Een monument in de Raadhuisstraat herinnert er aan dat ook Usquert een donkere periode beleefde in de Tweede Wereldoorlog. Jaarlijks is er een herdenkingsplechtigheid.

Afdrukken