|
Kerkelijk was Usquert vroeger belangrijker dan de omliggende plaatsen.
Vòòr de Reformatie vielen de Ommelanden onder het bisdom Munster. Sinds de dertiende eeuw waren de Ommelanden verdeeld in vijf proosdijen: Oldehove, Leens, Loppersum, Farmsum en Usquert.
Onder Usquert viel het gehele Oosterampt van Hunsingo met 19 kerspelen, waaronder Uithuizen, Uithuizermeeden, Zandeweer, Rottum, Kantens, Stistwerd, Huizinge, Onderwierum en Bedum. Het dorp Usquert lag, zo gezien, aan de noordwestelijke rand van de proosdij.Lees meer De proost oefende het van de bisschop in leen verkregen recht van kerkelijke rechtspraak (seend) uit. De bisschop benoemde in 1458 de proost van Usquert tevens tot abt van het klooster te Rottum. Sindsdien gingen de proosdijgoederen geleidelijk over naar het klooster.
Toen in 1579 de Unie van Utrecht tot stand kwam, waarbij de Statenbond van de Zeven Verenigde Nederlanden werd gevormd, traden eerst de Ommelanden toe, later gevolgd door de stad Groningen, waarmee de Ommelanden op vele fronten in (vooral economische) onmin leefden. Door het verraad van Rennenberg, met overgave van de stad Groningen aan de Spanjaarden, plaatste Stad en Ommelanden zich buiten de Statenbond. In het Tractaat van Reductie (1594) werden nieuwe voorwaarden gesteld om weer toe te kunnen treden. Het gevolg was onder meer dat de kloostergoederen en oude rechten aan de provincie vervielen (in beslag genomen), die daarmee grootgrondbezitter werd, en dat het Calvinisme een bevoorrechte positie kreeg. De provincie begon door geldgebrek al in de zeventiende eeuw met verkoop van gronden en rechten aan particulieren.
Het kerkgebouw van Usquert is gewijd aan Petrus en Paulus. Wanneer de kerk is gebouwd is niet precies bekend. Op de plaats waar in de elfde of twaalfde eeuw een stenen kerkgebouw verrees stond vermoedelijk al eeuwenlang een gebedshuis. Mogelijk is het eerste gebedshuis gebouwd in de tijd van Liudger, rond het einde van de achtste eeuw. De kerk kent een bewogen geschiedenis.Lees meer In het jaar 1231 werd de kerk door brand verwoest in een regionale twist, waarbij ook het nabijgelegen klooster Wijtwerd het moest ontgelden. Oorspronkelijk was de kerk gebouwd in romaanse stijl, de herbouw vond plaats in romano-gotische stijl met een neo-gotische bepleistering. De preekstoel en de twee identieke herenbanken dateren van 1755 en werden gemaakt door Jan Dieters Brugma uit Groningen. Het klankbord achter de preekstoel heeft het heraldische wapen van Alberda, een geslacht van hoofdelingen uit Uithuizen. In 1868 was de bouwkundige staat van de toren zodanig zorgwekkend dat tot de bouw van een nieuwe toren werd besloten. In hetzelfde jaar werd de kerk van een nieuwe kap voorzien. Dat het onderhoud steeds zwaarder woog blijkt uit het feit dat een grootscheepse renovatie, na jarenlang uitstel, in 1899 werd uitgevoerd. De voormalige gemeente Usquert heeft het onderhoud ingaande 1-1-1960 overgenomen, met uitzondering van de bediening van klokken en uurwerken. Overleg met de kerkvoogdij heeft ertoe geleid dat de burgerlijke gemeente Usquert in 1976 de toren en haar ondergrond voor de symbolische prijs van 1 gulden heeft overgenomen. Verschillende erfdienstbaarheden waarborgen dat de toren als voorheen in gebruik kan blijven. De kerk is sinds 1977 bezit van de Stichting Oude Groninger Kerken, met een locale commissie in Usquert. In 1988 - 1990 volgde een laatste restauratie van kerk en toren. De kerk bevat een in oorsprong oud orgel, dat mogelijk dateert van vòòr het jaar 1600.Lees meer Omstreeks 1668 is het orgel verbouwd; later, in de achttiende en de negentiende eeuw, is het weer verbouwd door achtereenvolgens Johannes Radeker (overl. ca. 1726), die werkte voor de grote orgelbouwer Arp Snitger, in 1748 door Albertus Antoni Hinsz, in 1785 door Matthijs Hanssen Hardorff, in 1793 door Dirk Lohman en in de jaren 1802 en 1818 door diens zoon Nicolaas Anthonie Lohman. Petrus van Oeckelen mocht in 1822 een nieuw orgel bouwen, waarbij de fundamenten van het oude orgel werden gebruikt.
In 2008 is een laatste restauratie aan het orgel uitgevoerd. De Vereniging voor Dorpsbelangen Usquert probeert periodiek een culturele manifestatie te organiseren waarbij een breed publiek kennis kan maken met de ambiance van kerk en orgel.
|
